In de media wordt Haïti bijna standaard voorzien van een soort achternaam: Haïti, het armste land van het westelijke halfrond. Wat betekent dat?

Op de website van de Wereldbank lezen we het volgende: “Haiti is het armste land van het westelijke halfrond met een Bruto Binnenlands Product (BBP) van $ 870,- per persoon in 2018 (totaal $ 9,7 miljard). Op de Human Development Index staat zij in 2018 op de 168e plaats uit 189 landen (in 2019 op de 169e plaats -mc-). Volgens de Human Capital Index is een kind dat vandaag op Haiti geboren wordt slechts 45% zo ‘productief’ als wanneer het zou opgroeien in goede gezondheid en met goede toegang tot onderwijs. Meer dan 6 miljoen Haïtianen leven onder de armoedegrens van $ 2,41 per dag en meer dan 2,5 miljoen vallen onder de extreme armoedegrens van $1,23 per dag”(geraadpleegd 29 februari 2020).

Grote ongelijkheid

Het lage inkomen per hoofd van de bevolking betekent niet dat iedereen op Haïti arm is. Er zijn namelijk grote inkomensverschillen. Tegenover een grote groep straatarme plattelands- en sloppenwijkbewoners staat een kleine (zeer) rijke elite. De inkomensongelijkheid op Haïti is een van de hoogste ter wereld. Zij wordt gemeten op een schaal van 0 tot 1 met de Gini-coëfficiënt. Haiti scoort op deze schaal 0,60 en behoort daarmee tot de top 3 van landen met de meest ongelijke inkomens- en bezitsverdeling (ter vergelijking: Nederland = 0,30).

Lavi chè

‘Lavi chè’ is de Haïtiaanse uitdrukking om te zeggen dat het dagelijkse leven duur is; dat de prijzen de pan uit rijzen. Midden 2019 waren de kosten voor levensonderhoud, transport, onderwijs, huisvesting etc. met 18% gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Eind 2019 was de inflatie 19%. Haiti staat daarmee in de top 10 van landen met het hoogste inflatiepercentage. De krant Le Nouvelliste (1 juli 2019) gaf enkele voorbeelden van producten die aanzienlijk duurder waren geworden: geïmporteerde rijst (19,7%), maïsmeel (26,5%), eieren (30,1%), fruit (tussen de 30 en 46%), groenten (tussen de 25 en 49%), geneesmiddelen (31%), ziekenhuiskosten (17,7%). 

Gourde

Sinds 1813 is de gourde is de nationale munteenheid van Haïti (afbeelding gourdes van Evelien de Gier). In 1912 werd de gourde vastgekoppeld aan de Amerikaanse dollar met een waarde van vijf gourdes tegen één dollar. In 1989 werd deze koppeling losgelaten. De gourde is de afgelopen jaren sterk in waarde gedaald. In 2015 lag de wisselkoers van de gourde ten opzichte van de US$ op 45:1. In de loop van 2020 daalde de waarde van de munteenheid tot 120 gourdes voor één dollar, om in het najaar weer aan waarde te winnen tot 62:1 begin november. 

Werkgelegenheid

Ongeveer 70% van de Haïtiaanse beroepsbevolking voorziet in haar levensonderhoud binnen de informele economie (ook wel verborgen economie genoemd). Het gaat om straathandelaren, marktkoopvrouwen, boeren, ambachtslieden, kledingverkopers ('pèpè' of 'Kennedy'genoemd). Het inkomen is doorgaans laag en er is veel inkomensonzekerheid. Een dag niet werken, betekent een dag geen inkomen. Ze betalen geen belasting over hun inkomen en nergens wordt bijgehouden hoeveel ze verdienen. Er is nauwelijks wet- en regelgeving van toepassing op hun werk.
Sommigen menen dat de formele sector voor slechts 10% van de werkgelegenheid zorgt. Wie in de formele sector werkt, heeft doorgaans meer inkomenszekerheid, maar verdient in de meeste gevallen niet erg veel.
Eind oktober 2019 heeft de regering de nieuwe minimumlonen vastgesteld. Deze variëren van 250 gourdes (+/- 90 gourdes = 1 US$) voor huishoudelijk werk tot 550 gourdes voor mensen die werken bij de elektriciteitsvoorziening of in de financiële dienstverlening. Het minimumloon voor de kleding (assemblage) industrie bedraagt 500 gourdes. Een onderzoek van het Solidarity Centre toonde in april 2019 aan dat de kosten van levensonderhoud van mensen (vooral vrouwen) die werken in de kledingindustrie vier keer hoger zijn dat het wettelijk vastgestelde minumumloon. Om op fatsoenlijke wijze in hun levensonderhoud te kunnen voorzien zouden ze 1750 gourdes per dag moeten verdienen. 

Macro-economische gegevens 

(bron: www.coface.com)

Voor actuele gegevens: https://tradingeconomics.com/haiti/indicators of Haiti economic factsheet (Ministerie Buitenlandse Zaken Groot-Brittanië)

Handelsbalans

Haiti kent een groot tekort op haar handelsbalans; zij voert meer goederen en diensten in (US$ 4,2 miljard)  dan dat zij uitvoert (US$ 1,6 miljard). De Haïtiaanse economie is vooral afhankelijk van de export van kleding naar de Verenigde Staten. “Haïti’s economie wordt in stand gehouden door poloshirts en blauwe jeans”, kopte een artikel in de Financial Times (17 april 2015). Haïti voert textiel in en deze wordt geassembleerd tot kledingstukken die via handelsovereenkomsten (HOPE II en HELP) zonder invoerrechten op de Amerikaanse markt komen. Lage lonen, belastingvoordelen en de gunstige importvoorwaarden maken Haïti tot een financieel aantrekkelijke vestigingsplaats voor grote (kleding)concerns. Ook voert Haïti landbouwproducten als bananen, mango’s, cacao en vetivert olie uit.

Hulp vanuit buitenland

Ongeveer een derde van de Haïtianen heeft familieleden in het buitenland. Vooral familieleden die in Amerika en Canada wonen sturen veel geld naar Haïti. In 2019 bedroeg dit zo’n 3,2 miljard US$. Dit vormde 32% van het Bruto Binnenlandse Product. Deze bron van inkomsten zorgt ervoor dat veel Haïtiaanse families het hoofd boven water kunnen houden.

Haiti ontvangt nog steeds aanzienlijke steun van buitenlandse regeringen in het kader van ontwikkelingssamenwerking. In 2018 ging het om ongeveer 10% van het Bruto Binnenlands Product (zo'n US $992 miljoen of US$ 89 per hoofd van de bevolking). De omvang van deze steun is hiermee gelijk aan die in 2009, het jaar voor de aardbeving. In 2010 ontving Haïti: US$ 2,89 miljard en in 2011: US$ 1,5 miljard. 
Ter vergelijking:
1980 - US$ 95 miljoen
1990 - US$ 155 miljoen
1995 - US$ 654 miljoen
2000 - US$ 181 miljoen
2005 - US$ 533 miljoen

Food for thought

In 2017 heeft de econoom Michael E. Porter tijdens een bezoek aan Port-au-Prince een presentatie gegeven over een strategie voor welvaart op Haïti.
Voor wie verstand van zaken heeft wellicht iets om over na te denken.